Οι κόλλες είναι χημικές ενώσεις που σκοπό έχουν την συγκόλληση δύο ίδιων ή και διαφορετικών προϊόντων μεταξύ τους προκειμένου να δημιουργήσουμε προϊόντα με καλύτερες ιδιότητες.

1. Είδη κόλλας

Οι κόλλες διακρίνονται από την μορφή που προσφέρονται και από τα βασικά συστατικά που αποτελούνται. Ετσι έχουμε κόλλες που προσφέρονται σε υγρή μορφή ή στερεά μορφή.

A. ΥΓΡΕΣ ΚΟΛΛΕΣ

Διακρίνονται ως εξής :

1. Κόλλες υγρές PVA. Πρόκειται για τις γνωστές άσπρες πλαστικές κόλλες με βάση το Polyvinyl acetate. Περιέχουν πλαστικές πρώτες ύλες, ρητίνες και νερό.
2. Κόλλες δεξτρίνης. Πρόκειται για κόλλες με βάση τα φυτικά άμυλα όπως καλαμπόκι κλπ.
3. Κόλλες καζεΐνης με βάση το γαλακτικό οξύ.
4. Κόλλες αμύλου με βάση φυτικά άμυλα όπως ρύζι κλπ.
5. Κόλλες οστών (ψαρόκολλες) με βάση ζελατίνες οστών ζώων ή ψαριών (σε μορφή ζελέ).
6. Κόλλες γλουτεΐνης με βάση φυτικά άμυλα.

Β. ΣΤΕΡΕEΣ ΚΟΛΛΕΣ

Οι στερεές κόλλες είναι κυρίως οι κόλλες από θερμοπλαστικές ύλες (hot melts) με βάση τις συνθετικές ρητίνες, παραφίνες, πλαστικοποιητές και χημικά πρόσθετα όλα βάσης υδρογονανθράκων.

Προσφέρονται σε μορφή κόκκων ή κύβων και αφού θερμανθούν εφαρμόζονται μεταξύ των υλικών με ειδικά μηχανήματα ψεκασμού θερμοπλαστικής κόλλας (hot melt applicators). Στην κατηγορία αυτή ανήκουν και οι κόλλες σε μορφή sticks (ράβδους) που εφαρμόζονται με τα γνωστά πιστολάκια.

Επίσης εδώ ανήκουν και οι κόλλες πολυουρεθάνης PUR σε κύβους ή σε βαρέλια. Στην ίδια κατηγορία ανήκουν και οι κόλλες με βάση το BUTIL για την συγκόλληση υαλοπινάκων ή μετάλλων.

Επιπλέον κατηγορίες συγκολλητικών ουσιών είναι οι κόλλες 2 συστατικών, οι κόλλες πολυουρεθάνης 2 συστατικών, οι κυανοακριλικές κόλλες, οι εποξιδικές κόλλες οι οποίες κυρίως εφαρμόζονται σε εφαρμο­γές DO IT YOUR SELF, στις μονώσεις, στις ταπετσαρίες, στις αυτοκινητοβιομηχανίες κλπ.

2. Χρήση

Στο χώρο των γραφικών τεχνών ανάλογα με τα προϊόντα και τις εφαρμογές ,οι κόλλες ανά τομέα που χρησιμοποιούνται είναι οι εξής:

1.1 BIBΛΙΟΔΕΣΙΑ

Στις αυτόματες γραμμές βιβλιοδεσίας χρησιμοποιούνται θερμοπλαστικές κόλλες μέσω κυλίνδρων για το κόλλημα της ράχης των βιβλίων – περιοδικών κλπ.

Επιπλέον για το πλαϊνό κόλλημα των εξωφύλλων χρησιμοποιείται επίσης θερμοπλαστική κόλλα.

Στις περιπτώσεις βιβλιοδεσίας εντύπων που έχουν επιφάνειες με βερνίκια UV, σήμερα απαιτείται η χρήση hot melt PUR (πολυουρεθάνη) η οποία απαιτεί ειδικό hot melt applicators.

Στην κατασκευή χοντρών εξωφύλλων για βιβλία καλλιτεχνικής βιβλιοδεσίας ή για παραγωγή κυτίων – DOSSIER – κλασέρ – θηκών κλπ, χρησιμοποιούνται είτε κρύες κόλλες βάσης PVA ή ψαρόκολλες-οστεό­κολλες με χρήση κυρίως αλοιφτικών μηχανών και σχετική προθέρμανση.

Με τον ίδιο τρόπο και με τις ίδιες κόλλες γίνεται και η κατασκευή χοντρών χαρτονιών λαμιναρισμένων με χαρτί ή ετικέτες ή με φύλλα αλουμινίου ή πλαστικού για την παραγωγή χαρτοδίσκων – χαρτονιών – καρτολλίνων – παζλ κλπ.

1.2 ΦΑΚΕΛΟΠΟΙΙΑ

Στις αυτόματες γραμμές παραγωγής φακέλων χρησιμοποιούνται κρύες κόλλες PVA και αυτοκόλλητες κόλλες φυτικής προέλευσης (δεξτρίνες), ή hot melts PSA (αυτοκόλλητες θερμοπλαστικές κόλλες)

1.3. ΚΥΤΙΟΠΟΙΙΑ

Στις κυτιοποιίες όπου η παραγωγή κυτίων γίνεται στις συρταροκολλητικές μηχανές, οι κόλλες που χρησιμοποιούνται είναι κυρίως υγρές κόλλες PVA, ειδικοί τύποι PVA για κουτιά εκτυπωμένα με μελάνια ή βερνίκια UV, κουτιά πλαστικοποιημένα ή κουτιά με δύσκολες επιφάνειες.

Για παραγωγή κυτίων που πρόκειται να μπουν σε ψυγείο χρησιμοποιούνται ειδικά hot melts με ανάλογα τεχνικά χαρακτηριστικά.

1.4. ΣΑΚΟΥΛΕΣ – ΤΣΑΝΤΕΣ-ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ

Eδώ οι κόλλες είναι κυρίως υγρής βάσης PVA αλλά και θερμοπλαστικές όπου έχουμε συγκόλληση χαρ­τιού με πλαστικό (PP ή PE ή ACETATE).

1.5. ΧΗΜΙΚΑ ΧΑΡΤΙΑ – ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΙΚΑ ΕΝΤΥΠΑ

Εδώ χρησιμοποιούνται υγρές κυρίως κόλλες βάσης PVA ψεκαζόμενες μέσω ειδικών μηχανημάτων όπου η ποιότητα και τα τεχνικά χαρακτηριστικά είναι συγκεκριμένων προδιαγραφών.

1.6. ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ

Εδώ χρησιμοποιούνται υγρές κόλλες για την παραγωγή υλικών συσκευασίας (χαρτ/τια, χαρτοδίσκους, microwelle, λαμιναρισμένα υλικά από πλαστικό- αλουμίνιο-χαρτί κλπ). Στην τελική φάση της συσκευασί­ας των προϊόντων χρησιμοποιούνται και θερμές κόλλες (κλείσιμο χαρτοκιβωτίων – κυτίων – χαρτοδίσκων κλπ).

1.7. ΕΤΙΚΕΤΕΣ

Στο ετικετάρισμα γυάλινων φιαλών συνήθως χρησιμοποιούνται κόλλες καζεΐνης προκειμένου οι ετικέττες να ανθίστανται στο ψυγείο, στον πάγο ή στο νερό.

Στο ετικετάρισμα πλαστικών φιαλών συνήθως χρησιμοποιούνται υγρές κόλλες PVA ή αυτοκόλλητες ετι­κέτες οι οποίες φέρουν αυτοκόλλητη κόλλα θερμοπλαστικής μορφής.

3. Τεχνικά χαρακτηριστικά

Οι κόλλες ανεξαρτήτως μορφής (υγρές – θερμές) προσφέρονται με ορισμένα τεχνικά χαρακτηριστικά όπως:

• ΙΞΩΔΕΣ (ρευστότης)
  Ειναι ο χρόνος ροής της κόλλας μέσω συγκεκριμένης διατομής του σωλήνα σε συγκεκριμένη θερμοκρα­σία. Μετριέται συνήθως σε πασκάλ.
• OPEN TIME
  Είναι ο χρόνος που μέσα σε αυτόν πρέπει να κολληθούν οι δύο επιφάνειες και η κόλλα να διατηρεί ακόμα τις συγκολλητικές της ιδιότητες (γρήγορες ή αργές κόλλες).
• SETTING TIME
  Ειναι ο χρόνος που απαιτείται προκειμένου οι δύο επιφάνειες αφού συγκολληθούν να είναι ήδη κολλη­μένες για περαιτέρω επεξεργασία (γρήγορες ή αργές κόλλες).
• SOFTENING POINT (κυρίως για τις θερμές κόλλες)
  Είναι το σημείο εκείνο της θερμοκρασίας που μια κόλλα αρχίζει να λιώνει και κινδυνεύουν να ξεκολλή­σουν οι δύο συγκολλημένες επιφάνειες.
• ΠΥΚΝΟΤΗΣ
  Είναι το ποσοστό συμμετοχής νερού σε μία κόλλα ( κυρίως υγρή)
• ΣΤΕΡΕΑ
  Είναι κάτι αντίστοιχο με την πυκνότητα και αφορά το ποσοστό συμμετοχής ρητίνης – πλαστικοποιητών σε μια κόλλα.
• ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ - ΣΥΝΘΕΣΗ
  Είναι οι ύλες που καθορίζουν την ποιότητα της κόλλας και της δίδουν και τα αντίστοιχα τεχνικά χαρα­κτηριστικά. Ανάλογα με την σύνθεση των πρώτων υλών έχουμε διαφορετικές κόλλες ανάλογες για κάθε εφαρμογή.
• ΦΙΛΤΡΑΡΙΣΜΑ ΚΟΛΛΑΣ
  Ο βαθμός φιλτραρίσματος μιας κόλλας είναι σημαντικός ειδικά για κόλλες που χρησιμοποιούνται μέσω ψεκαστικών μηχανημάτων.

Γενικά οι κόλλες που χρησιμοποιούνται στις διάφορες εφαρμογές πρέπει πρώτα να δοκιμάζονται στην συνέχεια να ελέγχεται το τελικό προϊόν σε διάφορες συνθήκες (όπως επίδραση στον ήλιο, συμπεριφορά στο ψυγείο, γήρανση κόλλας, αντίδραση σε πλαστικές επιφάνειες, συμπεριφορά αποθήκευσης κόλλας,

κατανάλωση στην μηχανή εφαρμογής, παρουσία καταλοίπων στα δοχεία εφαρμογής, αποδεδειγμένα κα­τάλληλη κόλλα για επαφή με τρόφιμα, αποφυγή δημιουργίας οσμών, τοξικών αναθυμιάσεων κλπ.

Σήμερα στην ελληνική αγορά προσφέρονται κατάλληλες κόλλες για όλες τις εφαρμογές και παράλληλα διατίθενται και τα κατάλληλα μηχανήματα εφαρμογής τους για όλες τις εφαρμογές στο χώρο των γραφι­κών τεχνών και της συσκευασίας.

Σωστό είναι να συνεργάζεστε με έμπειρους προμηθευτές και επώνυμα εργοστάσια παραγωγής κόλλας.